Er wordt heel veel gezegd en geschreven over burn-out, iedereen kent wel iemand in zijn of haar omgeving die een burn-out heeft meegemaakt, maar wat is een burn-out nu eigenlijk precies (en wat niet)?

Ondanks dat de term ‘burn-out’ anders doet vermoeden, is het een complex fenomeen met een wankele wetenschappelijke basis. Om die reden pleit Hoogleraar Christiaan Vinkers uit het Amsterdam UMC ervoor dat we ons zouden moeten richten op de stressvolle weg ernaartoe.

Maar wat is stress? Hoe herken je signalen van stress? Wat gebeurt er als je voorbij de grenzen van stress gaat? Wat zijn burn-out klachten en wat is burn-out? En wat kan je (zelf) doen om (werk)stress te verminderen?

Ik schrijf er een reeks korte artikelen over. Vandaag het eerste deel waarin ik een beknopt antwoord geef op de eerste twee vragen.

Wat is stress?

Professor Witte Hoogendijk (Erasmus MC) legt in zijn boek “Van Big Bang tot Burn-Out” uit wat stress is. Stress is een fysiologische reactie (stressrespons) van het lichaam op een stressvolle situatie of op stressvolle omstandigheden (stressor).  Hoogleraar Christiaan Vinkers (Amsterdam UMC) voegt daaraantoe: én manier hoe je daarmee omgaat.

Wat gebeurt er in je lichaam bij een stressreactie?

Een stressreactie kan je zien als het alarmsysteem van ons lichaam: een onbewuste en automatische reactie wanneer er gevaar dreigt (bijv. dat je je hand terugtrekt op het moment dat je je brandt aan een te hete kraan) of wanneer je onder druk komt te staan (bijv. de stress die je ervaart als je tegen een deadline aan zit te werken).

Een stressreactie is dus een heel nuttig en belangrijk systeem in ons lichaam: onder invloed van de hormonen adrenaline en cortisol wordt ons lichaam in staat van paraatheid gebracht en ‘aangezet’ om tot actie over te gaan wanneer dat nodig is.

Bronnen van stress

We kunnen stress niet voorkomen. Sterker nog, we hebben er allemaal dagelijks mee te maken. Zolang we een goed functionerend stresssysteem hebben, ervaren we in principe geen last van stress; het speelt zich immers voor het grootste gedeelte af op een automatisch en onbewust niveau.

Oorzaken van stress waar we allemaal mee te maken kunnen krijgen zijn bijvoorbeeld werk, kinderen, relaties, vriendschappen, gezondheid en financiën. Maar we kunnen ons ook zorgen maken over dingen die relatief verder van ons afstaan, zoals over het klimaat of wereldproblematiek. Ook onverwachte gebeurtenissen, zoals plotselinge ziekte, een echtscheiding, een ongeluk of ontslag kunnen leiden tot stress. Allemaal bronnen van stress uit onze omgeving waar we vanuit onze veerkracht vaak wel een weg in weten te vinden.

Maar naast onze buitenwereld is er nog een belangrijke bron van stress: onze binnenwereld. Onze gedachten, gevoelens en emoties kunnen ook stress veroorzaken. Denk bijvoorbeeld aan negatieve gedachten, piekeren, of het hebben van zorgen (over het verleden, het heden, of over de toekomst).

Het is daarnaast goed om te weten dat stress niet alleen gaat over wat er in onze buiten- of binnenwereld gebeurd, maar ook hoe je op stress reageert. Hoe je omgaat met een stressor is afhankelijk van iemands stressgevoeligheid en persoonlijkheidskenmerken van deze persoon. Mensen die optimistisch zijn kunnen van nature beter omgaan met stress dan mensen die meer pessimistisch zijn (Vinkers C.H., 2014). De hoeveelheid stress die iemand ervaart en hoe iemand hierop reageert verschilt dus van persoon tot persoon. Dit verklaart waarom iets voor de een als stressvol wordt ervaren, maar voor de ander niet.

Wist je dat… humor een positief effect heeft op het omgaan met stressvolle situaties en gebeurtenissen?

Hoe herken je de signalen van stress?

Als je het gevoel hebt “Ik ben gestrest” dan bedoel je eigenlijk dat je last van hebt gekregen van stressklachten. Je merkt de stressreactie in jezelf op. Op dat moment vindt onze stressreactie niet langer in ons onbewuste plaats, maar het komt aan de oppervlakte. We worden ons bewust van de stress die we ervaren, wat zicht uit in een gevoel van onrust, spanning en druk. Klachten die passen bij lichte stress zijn o.a.:

• Moeheid
• Gestoorde of onrustige slaap
• Prikkelbaarheid
• Niet tegen drukte/herrie kunnen
• Emotionele labiliteit
• Piekeren
• Zich gejaagd voelen
• Concentratieproblemen en/of vergeetachtigheid

Het ervaren van (lichte) stressklachten is een signaal dat je in actie moet komen. Vaak zijn we geneigd om onze kop in het zand te steken en de stressklachten te negeren. Maar om te zorgen dat je je balans blijft bewaren is het aan te raden om jezelf de vraag te stellen: waar komen deze stressklachten vandaan?

In deel 2 van deze reeks geef ik antwoord op de vraag: wat gebeurt er als je voorbij de grenzen van stress gaat.

Make Life Work!
Sanna

P.S. Wil jij de ervaren (werk)druk verlagen en minder stress ervaren? Weet dat de It’s About Time je hierbij kan helpen. Een coach op papier die je helpt om grip te houden op je tijd, om prioriteiten te stellen en om je aan de afspraken met jezelf te houden. Benieuwd? Kijk dan eens hier.

Hier vind je o.a. een gratis download van de It’s About Time planner zodat je de planner in december eens kunt uitproberen!