Die overvolle agenda en die eeuwige race tegen de klok. Hoe komt het nu dat je deze situaties maar moeilijk kunt veranderen? Want als je wéét wat je anders zou willen dan zou het toch super eenvoudig moeten zijn om het ook daadwerkelijk anders te gaan dóén?

Zo werkt het dus niet. Of beter gezegd: zo werkt ons brein niet. En dat is precies de reden dat we het zo lastig vinden om iets te veranderen in ons leven. Om iets aan jezelf en je gedrag te kunnen veranderen is het dus belangrijk dat je weet hoe je brein werkt. Want pas op het moment dat je je hiervan bewust bent, kun je ook daadwerkelijk iets veranderen.

Kiezen voor de makkelijkste weg
Vrijwel al ons gedrag komt voort uit bepaalde gewoonten; je leeft je leven in een bepaalde routine. Denk maar eens aan wat je eet, hoe je beweegt, hoe laat je ’s avonds naar bed gaat, hoe laat je ’s ochtends weer opstaat, je werk, je vrije tijd en ga zo maar door. Over heel veel dingen hoef je niet na te denken en gaan op de automatische piloot. Hier houdt ons brein van.

Ons leven bestaat uit enorm veel gewoonten en routines. Bedenk maar eens: je staat ’s ochtends op en je mag kiezen: een kop thee of koffie bij het ontbijt. Als je deze keuze vaker hebt moeten maken (juist ja, iedere ochtend) en als je steeds voor thee hebt gekozen, dan is de kans groot dat je morgenochtend opnieuw voor thee kiest. En zo ontstaat een gewoonte. In ons brein wordt nl. een verbinding gelegd tussen de situatie (de keuze uit thee of koffie bij het ontbijt) en je gebruikelijke keuze (een kop thee).

Evolutionair gezien heeft het een heel groot voordeel dat het grootste gedeelte van ons gedrag volledig automatisch gaat, want als je steeds opnieuw zou moeten nadenken over hoe je moet lopen of fietsen en of je thee of koffie bij het ontbijt wil, dan zou dat je steeds opnieuw heel veel energie kosten. Je brein heeft daarom een hele sterke voorkeur voor de makkelijkste weg met de minste weerstand. Het spaart je brein energie.

Evolutie van ons brein
Ons brein, dat is geëvolueerd over meer dan honderden miljoenen jaren, bestaat grofweg uit drie delen. Het oudste gedeelte van ons brein is het reptielenbrein met als primaire doel: overleven. Dit gedeelte van je brein is je automatische piloot: het zorgt ervoor dat vitale lichaamsfuncties, zoals je hartslag en je ademhaling, volledig automatisch gaan en dat het grootse gedeelte van je gedrag onbewust gaat.

Al vroeg in de evolutie van de zoogdieren ontwikkelde zich vervolgens het zoogdierenbrein. Dit wordt ook wel het limbisch systeem genoemd. Het limbisch systeem is het centrum van onze emoties, onze motivatie en ons sociaal gedrag. Dit deel van ons brein beoordeelt of iets aangenaam (plezier) of onaangenaam (pijn of angst) is. Het limbisch systeem zorgt ervoor dat je geneigd bent om gedrag te herhalen wat je plezier geeft en onplezierige dingen (zoals pijn en angst) te vermijden. Daarnaast is goed om te weten dat het zoogdierenbrein vooral is gericht op het resultaat van ons gedrag op de korte termijn.

 In de evolutie van mens ontwikkelde zich tot slot het derde deel van ons brein: de neocortex. Dit is ons menselijk brein. Het voorste gedeelte van de neocortex is de prefrontale cortex en dit gedeelte maakt het intelligente denken mogelijk; het rationeel redeneren. Dit is het gebied waar alle informatie wordt ontvangen, geanalyseerd en geïnterpreteerd. Hierdoor kun je weloverwogen keuzes maken in je gedrag.

Intelligent of toch niet?
Ondanks dat we als mens intelligent en weldenkend zijn, wordt ons gedrag voor het grootste gedeelte bepaald door de oudste en meest dominante delen van ons brein: het reptielenbrein en het zoogdierenbrein. Het grootste gedeelte van ons gedrag komt namelijk onbewust en automatisch tot stand en wordt beïnvloed door onze emoties. Om je een idee te geven: ongeveer 5% van ons gedrag is bewust en ongeveer 95% van ons gedrag (en onze reflexen) is onbewust en gebeurt automatisch.

Dat we op de automatische piloot vliegen en vaak de kortste route nemen verklaart waarom je na een dag hard werken liever op de bank ploft en gaat Netflixen in plaats van je sportschoenen aan te trekken, ondanks dat je weet dat sporten gezond is (“een avondje ontspanning heb ik wel verdiend”). Of waarom je toch die zak chips leegeet, terwijl je weet dat het ongezond is (“ah gezellig, chips en Netflixen). En, wat het nog eens extra lastig maakt, het limbisch systeem zorgt ervoor dat het plezier dat we op de korte termijn ervaren (op de bank Netflixen met een zak chips) veel krachtiger is dan wat ons nieuwe gedrag ons op de lange termijn zou opleveren (onze gezondheid).

Dus ondanks onze intelligentie nemen ons reptielenbrein en ons zoogdierenbrein heel vaak de overhand boven ons menselijk brein. Superhandig, deze automatische piloot, zeker wanneer het ‘daily routine’ is, maar wanneer je iets wil veranderen in je leven, dan kan het je nog wel eens flink in de weg staan: onze gewoonten en emoties “winnen” het van ons ratio en het nieuwe gedrag blijft uit.

Veranderen? Wees je brein te slim af!
Ons brein verklaart ons gedrag. Dus wil je iets veranderen in je leven, leer dan je brein kennen. Want wat je niet ziet kun je niet veranderen. Ik geloof erin dat alles, maar dan ook echt alles begint met bewustwording. Bewustzijn geeft je iets heel moois: een keuze. Je kunt een keuze maken om iets te doen aan die overvolle agenda en je kunt een keuze maken om die never-ending race tegen de klok stop te zetten. Maar… dan moet je wel je oeroude brein te slim af zijn.

Geniet van je dag!
Sanna

P.S. In mijn nieuwe online programma ga ik nog een stukje dieper in op hoe ons brein werkt. Super interessant! Ik geloof er namelijk niet in dat je met alleen een plantraining de grip weer terug krijgt op je tijd. Hier is meer voor nodig, Zéker als je iets ook echt blijvend wil veranderen. Hierover vertel ik binnenkort meer.